Fryslân

Fryslân

Landschap en natuur / Lânskip en natuer
Wij hâlde fan it Fryske lânskip, fan de romte

In Fryslân heb je de ruimte. Het is een en al landschap, agrarische vergezichten op de klei, weilanden en meren op de veengrond, bossen en landbouw op het zand. Bovendien is Friesland bijna omringd door water. Overal is het genieten van vogels, de weidevogels, de watervogels en de bosvogels. De natuur is heel dichtbij, meestal hoef je alleen de deur van je B&B open te doen.

Fietsen en wandelen, dat kan overal. Er ligt een groot netwerk aan paden en op de binnenwegen is het haast overal lekker rustig.  Op en rond het vele water zijn mogelijkheden voor watersporten als zeilen, kanovaren, surfen en waterskiën. Of gewoon met een (elektrisch) motorbootje rustig rond toeren.

Het Friese landschap is een cultuurlandschap, voor een groot deel gemaakt door boeren. Vroeger waren dat veelal gemengde bedrijven. Tegenwoordig heeft het noorden vooral akkerbouw, en het midden en zuiden vooral veeteelt. In Leeuwarden, in het Fries Landbouwmuseum wordt de geschiedenis van de landbouw in Friesland tot leven gebracht.

Ode aan het Friese landschap
Nationale landschappen in Friesland
Friesland gezellige dorpjes, uitgestrekte weilanden

Eeuwenlang zijn de Friezen bezig geweest met inpoldering, met drainage, met het opvoeren van de productie. Men maakte ‘Aren út Skelpen’ (men teelde graan waar eerder zee was). Dit heeft ons voorspoed gebracht. Maar we zijn daarin de laatste 50 jaar te ver doorgeschoten en we moeten zoeken naar een nieuw evenwicht tussen productie en natuur. Gelukkig was er ook al steeds een natuurbeweging actief, en kunnen we op vele plaatsen in Friesland van de bewaarde natuur genieten. En kan die bewaarde natuur ook helpen om dat nieuwe evenwicht weer te vinden.

It Fryske Gea: Ontdek de allermooiste plekjes van Fryslân in de natuur
Natuurmonumenten: Fryslân in bloei
Staatsbosbeheer: Natuurgeieden Fryslân
Nationale parken en natuur
Vogels kijken in Fryslân

Cultuur en sport / Kultuer en sport
Net sizze, mar dwaan!

De 11 mooie Friese steden, waterrijk, bouwstijl van renaissance tot classisisme. Elke stad heeft haar eigen bijzonderheden, maar de samenhang in architectuur en structuur geeft Fryslân een eigen karakter. Het Friese aardewerk en de Hindelooper schilderkunst is in dezelfde tijd ontstaan als de steden. De 11 fonteinen trekken de lijn door naar de moderne kunst en bouwkunst.

Bij Friese cultuur denk je aan literatuur, toneel, muziek en films. Als dat in het Fries is, valt het onder de Friese cultuur, maakt niet uit wat de inhoud of het genre is. Er is misschien ook zoiets als een Friese manier van doen. Wat soberder, wat rustiger dan gemiddeld in Nederland?  Net sizze mar dwaan (niet zeggen maar doen), en voel je vrij om jezelf te zijn!

In de winter zijn de Friezen enthousiaste schaatsers. Zomers worden een aantal Friese sporten volop en vurig beoefend. Mocht er ergens tijdens uw verblijf een wedstrijd te bewonderen zijn, aarzel dan niet. We hebben het over Fierljeppen, Keatsen, Skûtsjesilen en it Túgjen mei de Sjees.

Taal / Taal
Wij fine it leuk ús gasten in pear wurden Frysk te learen

Het Fries is heel klankrijk. We hebben niet alleen lange tweeklanken zoals het Nederlands, maar ook gedraaide. en gebroken tweeklanken. Dat hoor je. als je wat langer luistert.  “Bûter, brea en griene tsiis“, de testzin van Grutte Pier, is een voorbeeld. Bûter  (boter) is enkelvoudig, brea (roggebrood) is gebroken, griene (groene) is gedraaid en tsiis (kaas) is een voor Nederlanders lange onbekende ii-klank.

Fries is een erkende rijkstaal. Voor de meeste inwoners  is het de moedertaal, die we dus graag spreken. Iedere streek heeft zijn eigen taalvariant. In het Bildt en de Stellingwerven is dat een variant van het Nederlands. Nieuwe inwoners kunnen het meestal heel snel verstaan. Op het platteland leeft het meer dan in de stad.

Geschiedenis / Skiednis
Wa’t de takomst yn wol, sjocht earst nei de skiednis

600 jaar voor Christus is er een tijdperk met een lage zeewaterstand. Een deel van het Germaanse trechterbekervolk, veehouders, vestigt zich in de op dat moment droge Friese delta. Ze noemen zich Friezen. Voorspoed en tegenspoed wisselen elkaar tot nu toe af, en dat heeft alles met de zeespiegel te maken. In eeuwen met hoge waterstand zijn er overstromingen en is alles gericht op overleven. Van  0 tot 600 is het water hoog, daarna wordt het droger. Van 600 tot ongeveer 900 breiden Friese koningen het gebied uit van de kust van Belgie tot en met de kust van Duitsland. Tot 1300 volgt een welvarende democratische periode met gekozen grietmannen, eigen wetten, en voorspoed vanwege een levendige handel. Dan wordt het waterpeil weer hoger. De Friezen verliezen de macht op de Noordzee en de Friese democratische eenheid brokkelt af. Vanaf 1498 is Fryslân een provincie van Nederland.

Promotie/Promoasje
Fier socht en tichtby te finen

Friesland heeft een organisatie voor provinciale promotie. Daarnaast heeft elk geografisch kwadrant in onze provincie zijn eigen regiomarketingorganisatie die informatie geeft over het eigen gebied: landschap, natuur, activiteiten en overnachting.

Visit Friesland – Provinciale informatie

De Wadden  – Ontdek het eilandgevoel
Noordoost Fryslân  – Welkom aan het einde van de wereld
Noardwest Fryslân – Land op de bodem van een oude zee
Leeuwarden – Ljouwert in het Fries – Ontdek het prachtige centrum!
Zuidoost Fryslân  – Het andere Fryslân,  zandvlaktes, mysterieuze bossen
Zuiwest Frieslân – Waterland van Friesland, het merengebied, Gaasterland

Alle wandel-, fiets- en vaarroutes van Fryslân zijn hieronder al vast voor u in kaart gebracht.

Kanoroute visit Fryslan